O gazie

Stan techniczny instalacji gazowych w budownictwie mieszkaniowym w Polsce posiada szereg uchybień i nieprawidłowości. Stanowią one poważne zagrożenie dla życia mieszkańców i ich mienia. Podobnie jak przy odśnieżaniu dachów tak i w eksploatacji instalacji gazowych brak jest jednoznacznych i wiążących przepisów prawa budowlanego, zobowiązujących zarządców do podejmowania działań w celu zabezpieczenia budynków przed niespodziewanymi katastrofami i wybuchami. Te luki legislacyjne powodują, że odpowiedzialni za nasze bezpieczeństwo, interpretują prawo nie zawsze zgodnie z przepisami i zdrowym rozsądkiem.

Istniejące instalacje gazowe ze względu na ruch uliczny, osiadanie budynków, tąpania, wstrząsy tektoniczne, wysuszenie konopii w połączeniach gwintowanych (w wyniku zmiany gazu mokrego na suchy) - ulegają rozszczelnieniu i zagrożeniu. Niekontrolowany wyciek gazu przy odpowiednim stężeniu w połączeniu z powietrzem tworzy mieszaninę wybuchową jako "tykającą bombę". Wystarczy włączenie światła na klatce schodowej, mieszkaniu czy w piwnicy by ta "tykająca bomba" wybuchła.

Można postawić pytanie: jak wygląda stan instalacji gazowej i jak wygląda jej przegląd na Górnym i Dolnym Śląsku, w Zagłębiu Miedziowym (w strefie tąpań górniczych), gdzie od oddania budynków do eksploatacji nikt nie wykonał próby szczelności? Problem ten dotyczy również starego budownictwa przedwojennego oraz budownictwa jednorodzinnego, w których brak rzetelnych przeglądów stwarza zagrożenie wybuchami, czego przykładem są katastrofy jakie miały miejsce w Tychach i Szczecinie. Spółdzielnie Mieszkaniowe, Zarządcy gospodarki mieszkaniowej, właściciele budynków zobowiązani są do przeglądów rocznych i pięcioletnich kontroli i oceny stanu oraz kwalifikacji istniejącej instalacji do eksploatacji. Od 50 lat nie dokonuje się w Polsce 5-cio letnich przeglądów a o eksploatacyjnej (uproszczonej) próbie szczelności decydują tylko zalecenia w Wytycznych Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego i w PN M-34306. Przez "uproszczoną próbę szczelności" należy rozumieć sprawdzenie szczelności i klasyfikowanie sprawności (tzn. przydatności do dalszej pracy) instalacji gazowych.

W Polsce wykonuje się tylko przeglądy roczne, podczas których sprawdzane są odbiorniki gazu i dostępna instalacja gazowa. A co z instalacją zabudowaną (w szachtach, pod boazerią w stiukach czy pod kafelkami)? Przeglądy te nie stwierdzają szczelności całej instalacji - przegląd ten domniema, a nie stwierdza o jej stanie szczelności i przydatności. Można to stwierdzić jedynie wykonując eksploatacyjną (uproszczoną) próbę szczelności. Wykonuje się ją w instalacji gazowej wypełnionej paliwem gazowym i pod ciśnieniem roboczym gazu.

Co prawda Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego uporządkował przeglądy instalacji gazowych, wydając Wytyczne wykonywania przeglądów z uproszczoną próbą szczelności do Ustawy Prawo Budowlane dla budynków mieszkalnych 15 lat i więcej, lecz zostały one zaniechane i nie są traktowane jako obowiązujące. Prawdopodobnie przyczyną tego stanu był brak właściwych urządzeń, które obecnie w Polsce mamy jak np. ComTec elektroniczne urządzenie do wykonywania eksploatacyjnej (uproszczonej) próby szczelności niemieckiej firmy GaSiTec - Witten. Urządzenie, które określa wyciek gazu l/h, kwalifikuje instalacje i odbiorniki gazu do dalszej eksploatacji.

Warto ponadto zwrócić uwagę na fakt, że przeglądy instalacji w budynkach 15 lat i więcej jeżeli dochodzą do skutku są markowane. Przetargi kończą się niską ceną oraz protokołem, który nie określa nie kwalifikuje i nie daje zaleceń jak instalacje dalej eksploatować. Popatrzmy na kraje sąsiadujące, gdzie na bieżąco wykonuje się przeglądy instalacji z uproszczoną próbą szczelności. Od stycznia 2007 w ramach Wspólnoty Europejskiej nastąpiło zaostrzenie przepisów i kryteriów wykonywania przeglądów z uproszczoną próbą szczelności. Do nich dołączyła Ukraina, a w Polsce w dalszym ciągu trwa dyskusja.

Spotykamy jednak nieliczne Spółdzielnie i Wspólnoty Mieszkaniowe na terenie Wrocławia, Legnicy i Gdańska, które zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego, dla pełnego bezpieczeństwa lokatorów i ich mienia, wykonują przeglądy instalacji z uproszczoną próbą szczelności.

Proponowane rekomendacje dla poprawy stanu instalacji gazowych:

• dokonanie uzupełnienia luki legislacyjnej poprzez wprowadzenie do Prawa Budowlanego art.62.1 zapisu: wykonanie dla budynków 15 lat i więcej eksploatacyjnej (uproszczonej) próby szczelności;
• przekształcenie istniejących Wytycznych w formę Rozporządzenia Ministra Budownictwa (w zakresie sposobu jej wprowadzenia) oraz określenie normy opracowanej przez Doradców Ministra z udziałem Instytutu Górnictwa Naftowego i Gazownictwa PN M-34306 – z nadaniem im mocy obowiązującej oraz objęcie kontrolą przeglądów zgodnie z Prawem Budowlanym (budownictwo jednorodzinne);
• w rejonach tąpań objęcie w ramach szkód górniczych kosztów wykonania eksploatacyjnej próby szczelności;
• rozpatrzenie możliwości stosowania ulg przy ubezpieczeniu budynków przez Zakłady Ubezpieczające;
• kategoryczne żądanie przez Zarządców przy przetargach wykonania pokazu przez oferenta (uproszczonej próby szczelności dla przeglądów 5-cio letnich) jak również przedstawienie sprzętu i certyfikatów dopuszczających do ich wykonania.